Fundacja na Rzecz Rodziny i Rewitalizacji Polskiej Wsi otrzymała dotację od Gminy Gaworzyce na częściowy remont stolarki otworowej zewnętrznej w pałacu w Dalkowie. Prace powinny zakończyć się pod koniec tego roku.

Zadanie polega na częściowym wykonaniu prac remontowych stolarki okiennej w pałacu w Dalkowie wpisanego do rejestru zabytków pod numerem A/2829/157/307/L decyzją z dnia 10.09.1960 r. Okna są w złym stanie technicznym, niektóre wypaczone, nieszczelne, w partiach zewnętrznych poddane erozji. Były wielokrotnie przemalowywane, a powierzchnia kolejnych warstw jest popękana. W wielu oknach brakuje listew, przeszkleń, fragmentów ościeżnic. Kwatery niektórych okien są zdemontowane. Żaluzje drewniane zewnętrzne zachowane są w pojedynczych oknach, są w złym stanie, a mechanizmy są zdekompletowane.

Wartość zadania wynosi 153 037,78 złotych z czego 149 976,92 zł to dofinansowanie z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków.

Łącznie w dalkowskim pałacu jest prawie 90 okien z czego 44 to okna tzw. angielskie, otwierane na zasadzie góra-dół. Okna w stylu angielskim (tzw. edwardiańskie) uznawane są unikatowe w Polsce – prawdopodobnie występują tylko w kilku obiektach na terenie naszego kraju. W ramach otrzymanej dotacji renowacji zostanie poddanych 20 takich okien.

Co ciekawe, jesienią 2023 r. przedstawiciele Fundacji na rzecz Rodziny i Rewitalizacji Polskiej Wsi mieli okazję zaprezentować architekturę XVI-wiecznego pałacu w Dalkowie w trakcie międzynarodowego seminarium na temat zabytkowej stolarki okiennej. Wydarzenie to odbyło się na jednym z wydziałów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i organizowane było przez Narodowy Instytut Dziedzictwa i Centrum Architektury Drewnianej.

   Przed rozpoczęciem prac konieczne było wykonanie badań stratygraficznych, czego podjęła się Profesor z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie – Pani Grażyna Schulze-Głazik. W ramach przeprowadzonych badań ustalono m.in. oryginalny kolor okien. Wszystkie prace przy oknach będą odbywać się pod ścisłym nadzorem konserwatorskim.

Jednym z pierwszych etapów po demontażu kwatery okna jest dokładna inwentaryzacja i wyjęcie oszklenia. Dzięki temu w efekcie końcowym każda szyba wróci na swoje pierwotne miejsce.

- Każde okno składa się z dwóch podwójnie szkolnych kwater. Górna kwatera podzielona jest szprosami na 20 mniejszych szyb. Łącznie w pałacu są 44 okna w stylu angielskim co daje sumę 880 takich małych szybek. Nie zazdrościmy tym, którzy myli te okna – śmieje się Anna Gomułka, prezes fundacji.

Dawniej stosowane było tzw. szkło lane - była to technika formowania szkła, polegająca m. in. na bezpośrednim wylewaniu masy szklanej na płaską powierzchnię. Przez to tafla okna nie jest idealnie gładka, widać falowanie. Było to ogromnym walorem pałacu, bo szyby nie sprawiały efektu lustrzanego odbicia. Patrząc na budynek było widać delikatne załamania światła, co nadawało głębi w postrzeganiu pałacu.

W praktyce konserwatorskiej coraz częściej restauratorzy skłaniają się ku temu, by zachować stare szkło, mimo że nie jest ono tak idealne, gładkie i błyszczące jakie mogłoby być nowe.

- My również chcemy zachować jak najwięcej z pierwotnej substancji okien. Zapisana w nich historia jest ich największym atutem i sprawia, że możemy myślami wędrować lata wstecz, wyobrażając sobie co widzieli poprzedni właściciele pałacu spoglądając przez te okna, o czym myśleli i co czuli... ­– zamyśliła się na chwilę Anna Gomułka.

Ponad 200 lat temu o oknach w dalkowskim pałacu Luise von Liebermann pisała w swoim pamiętniku tak:

Wszystkie wpisy z pamiętnika pojawiają się na stronie: https://www.facebook.com/pamietnikdalkow

Dotacja na remont obiektu została przyznana ze względu na jego wyjątkową wartość artystyczną i historyczną.

Pałac w Dalkowie wybudowany został w 1596 r. Wewnątrz znajduje się unikatowa na skalę regionu Sala Teatralna (niem. Kaisersaal – sala cesarska). Sala posiada malowany ręcznie sufit z motywami roślinnymi i herbami rodu pruskiego z przełomu XIX i XX w. Są to herby właścicieli pałacu: Richarda von Hindersin i jego żony Davide Eveline von Hindersin (von Hansemann).  Sala Teatralna posiada wyjątkową akustykę – zawdzięcza to łukowatemu sklepieniu, dzięki któremu w sali nie ma konieczności używania nagłośnienia. Sala dawniej wyposażona była w centralne ogrzewanie i dwa marmurowe kominki. Całość sufitu zdobiona była pozłacaną sztukaterią. Zdobione portale drzwiowe otoczone są dookoła płótnem ozdobnym. Wzorzysta podłoga w Sali Teatralnej posiada również wyjątkową wartość artystyczną. Okna w sali ozdobione były szkłem witrażowym. Do Sali przylega balkon z widokiem na ogród ozdobny.

zdjęcia: Marcin Kopij, Bartłomiej Kotkowski